Hoogheid, veel wijsheid toegewenst!

Kees van der Staaij (1968) en Elbert Dijkgraaf (1970)

Tweede Kamerleden voor de SGP

Koninklijke Hoogheid, waarde Prinses Máxima,

Dit jaar viert u uw veertigste verjaardag. In Nederland noemen we dat een kroonjaar, een uitdrukking die in het verband van uw familie een bijzondere glans krijgt. Van harte feliciteren wij u met deze verjaardag, en we verbinden daar de wens aan dat u nog vele jaren gegeven mogen worden, in en met uw gezin en familie. ‘Gegeven mogen worden’ – daarin leggen wij ons hart bloot, namelijk dat wij het leven zien als een geschenk van God. Dat stemt dankbaar én schept verplichtingen.

Tot nu toe hebt u, ondanks uw veelzijdige inzet, in een betrekkelijke luwte kunnen leven. Dat is voor een belangrijk deel te danken aan uw schoonmoeder, die haar taak tot op de dag van vandaag uiterst plichtsgetrouw en gewetensvol inhoud geeft. Maar als zij vandaag of morgen haar taak overdraagt aan uw echtgenoot, zal dat een aanzienlijke overgang zijn. Voor u natuurlijk, want u wordt van prinses koningin. Ook voor uw schoonmoeder verandert er veel: zij wordt weer prinses. Maar het meest verandert er natuurlijk voor uw man. Als hij het koningschap aanvaard heeft, krijgt Nederland voor het eerst sinds 1890 weer een koning.

Voor het Nederlandse volk zal dat evenééns wennen zijn. Jarenlang ingesleten namen en begrippen zullen veranderen. Geen Commissarissen van de Koningin meer, maar Commissarissen van de Koning. Hare Majesteit wordt Zijne Majesteit. Koninginnedag zit er ook niet meer in, vermoeden we. Koningsdag? Dat klinkt nog niet zo soepel.

Los van deze ‘taalkundige’ veranderingen, zal de inhuldiging van uw man in de hoofden van veel Nederlanders óók een hele omschakeling betekenen. In de negentiende eeuw kostte het velen moeite om zich een vrouw als staatshoofd voor te stellen. Sinds de vestiging van de Oranjemonarchie in 1814 wisten hele volksstammen niet anders dan dat we werden geregeerd door een vorst. Eerst 26 jaar koning Willem I, daarna negen jaar koning Willem ii, en vervolgens meer dan veertig jaar koning Willem iii. Koning, dat klonk vertrouwd, generaties lang.

Er waren in 1890 dan ook mensen, in en buiten politiek ’s-Gravenhage, die vreesden dat het roer van staat niet veilig was ‘in zwakke vrouwenhanden’. Maar deze somberaars kregen geen gelijk. Integendeel. De overgang van een ‘patriarchaat’ naar een ‘matriarchaat’ pakte goed uit. Sterker nog: de constitutionele monarchie is door het voorbeeldige koningschap van koningin-regentes Emma en de koninginnen Wilhelmina, Juliana en uw schoonmoeder Beatrix sterker geworden.

Hun geheim? Alle koningen en koninginnen die ons land vanaf 1814 regeerden hadden stuk voor stuk een eigen regeerstijl. Dat had te maken met de verschillende persoonlijkheden van betrokkenen, maar ook met de verschillende tijd waarin ze leefden. Als we ons beperken tot de vier vorstinnen vanaf 1890: Regentes Emma regeerde gedurende haar korte regentschap als een geliefde regentes en moeder, maar met een vaste wil het koningschap sterker achter te laten dan ze het gevonden had. Haar dochter, koningin Wilhelmina, stond – passend in een tijd van toenemend nationaal zelfbewustzijn – in de traditie van haar voorvaderen en kon na de moeilijke oorlogsjaren (de ‘enige man’ in de regering!) uitgroeien tot de Moeder des Vaderlands. Koningin Juliana ontwikkelde weer een andere regeerstijl, zeker in de latere jaren van haar regering. Passend bij haar persoonlijkheid, koos zij ervoor om ‘gewoon’ te doen en zo dicht mogelijk tussen haar mensen te staan. De omslag die op het Binnenhof werd gemarkeerd met de komst van no-nonsensepremier Lubbers sloot bijna naadloos aan op de troonswisseling in 1980. Uw schoonmoeder koos voor een meer zakelijke en strak georganiseerde werk- en regeerstijl. De tijd was ernaar.

Hoe het uw echtgenoot zal vergaan? Welke accenten zal hij gaan zetten? Het antwoord op die vraag moeten we voorlopig schuldig blijven. Maar één ding staat al wél vast. Als koning Willem iv te zijner tijd koning wordt, houden we ook een koningín. Dat bent u. Met andere woorden: het vrouwelijk element in het koningschap is een blijvertje. Is het niet op, dan wel naast de troon.

We gaan ervan uit dat u uw man, als het eenmaal zover is, met raad en daad zult bijstaan en aanvullen. Wij weten dat u daar al jaren toegewijd en consciëntieus naartoe werkt. Op een manier die past bij uw warme en stralende persoonlijkheid en inhakend op de tijd waarin wíj leven.

Vanaf het Binnenhof wensen wij u en uw man veel wijsheid toe bij het vervullen van uw huidige en toekomstige taak en bij de opvoeding van de kinderen. U kent ongetwijfeld koning Salomo. Zijn naam is synoniem voor wijsheid. Wat kunnen we u dan beter toewensen dan te putten uit Salomo’s wijsheid. Hij op zijn beurt verwees naar de hoogste Wijsheid, door wie alle koningen en koninginnen regeren!

Met gevoelens van hoogachting,

Kees van der Staaij en Elbert Dijkgraaf